Sering kali kedengaran wanita mengeluh kerana kitaran haid yang tidak tetap setiap bulan. Malah ada yang mengalaminya hanya setiap dua atau tiga bulan sekali menyebabkan mereka sukar untuk menentukan tahap kesihatan tubuh badan secara fizikal serta mengetahui waktu yang subur jika ingin mengelak atau mendapatkan zuriat.

Apakah maksud kitaran haid? Ia merangkumi tiga perkara iaitu:

Kitaran berkala
Pengovulan
Haid

Kitaran haid ialah kitaran bulanan berkala yang melibatkan pengovulan dan haid. Pengovulan pula merujuk kepada proses telur yang matang dibebaskan daripada ovari wanita. Manakala haid pula terjadi apabila telur tidak disenyawakan oleh sperma lalu ia mati dan berdarah serta dikeluarkan daripada dinding uterus melalui faraj.

Kitaran haid yang normal bermula dari hari pertama haid sehingga kitaran haid yang akan datang berlaku dalam jangka masa antara 21 hingga 35 hari dan tempoh haid pula ialah sekitar 2-7 hari.

Corak kitaran haid akan dapat menentukan kesihatan wanita, potensi pembiakan dan gejala penyakit organik jika seseorang wanita mengalaminya seperti kanser pangkal rahim, rahim, polip, fibroid dan sebagainya.

Seseorang wanita yang mengetahui kitaran haid dengan baik dan tepat agak mudah untuk mengenali waktu subur wanita jika bercadang untuk hamil. Jika sebaliknya berlaku, mungkin wanita tersebut mengalami beberapa isu kesihatan yang perlu ditangani, selain mengambil langkah-langkah tertentu agar ia tidak menjadi ke tahap yang lebih merbahaya.

Jika kitaran haid tidak berlaku dan ia mengesahkan bahawa tiada unsur kehamilan, ini bermakna bahawa wanita tersebut mempunyai kitaran haid yang tidak teratur. Namun, proses ovulasi masih boleh berlaku cuma kitaran haidnya sahaja yang tidak teratur. Jika wanita tersebut tidak mengalami proses ovulasi tetapi berhasrat untuk hamil, maka sewajarnya dia mendapatkan khidmat pakar perunding atau profesional perubatan.

Secara umumnya terdapat dua perkara yang berlaku semasa proses kitaran haid:

Proses bermula interaksi daripada otak yang mengeluarkan hormon

Dinding uterus mula menebal dan diperkaya dengan salur darah untuk persediaan penempelan embrio

Sakit dalam kitaran haid

Sakit sebelum haid – darah turun ke bahagian pelvik, perut mungkin rasa seperti sedikit kembung dan tidak selesa.
Sakit semasa mentrual – ia bukan petanda yang baik. Darah tidak boleh keluar sepenuhnya dan sesetengah wanita mengalami aliran bertentangan menyebabkan darah terperangkap dalam ovari atau tiub berhampiran kawasan itu. Agak sukar untuk hamil jika ia berlaku dan perlu berjumpa dengan doktor segera.

Jika wanita mengalami sedikit ketidakselesaan dan sakit yang ringan sama ada di sebelah kiri atau kanan sekitar bahagian abdomen dan kesakitan dirasai selama setengah hari atau lebih dan lega kemudiannya, ia bermakna bahawa ovulasi bermula serta masa yang sesuai bagi pasangan untuk bersama. Jika mengalami sakit yang teruk, segera berjumpa dengan pakar sakit puan untuk mendapatkan rawatan.
Namun jika seseorang wanita itu menghadapi tekanan kerana runsing terhadap sesuatu perkara, otak akan memberi isyarat untuk menghentikan seketika hormon daripada dihasilkan dan proses ovulasi tidak dapat berlaku.

Jika tekanan bukan penyebab utama, doktor akan memeriksa ovari jika wanita tersebut mempunyai masalah kesihatan yang lain kerana ia merupakan organ penting yang mengeluarkan telur setiap bulan kepada wanita.

Analisa diri sendiri juga boleh dilakukan dengan mengambil bacaan suhu badan. Waktu yang disarankan ialah setiap pagi selepas bangun tidur dan terus mengambil bacaan suhu badan. Jika ada peningkatan sebanyak 0.25 Celsius, ini bermakna proses ovulasi sedang berlaku.

Jika perubahan kitaran pendek dari tempoh mula kitaran yang normal iaitu 21-35 hari, ia masih boleh diterima namun jika ia berlarutan lebih daripada tiga bulan, pemeriksaan lanjut daripada pakar amat disarankan.

Kepada pasangan yang bakal berkahwin dan bercadang untuk hamil dalam masa terdekat namun mempunyai kitaran haid yang tidak teratur, beberapa rawatan yang boleh dilakukan termasuk:

Pengambilan ubat clomid selama lima hari setiap kitaran, sebanyak 50 peratus daripada wanita akan melalui proses ovulasi dan berjaya hamil

Suntikan

Permanian berhadas (IUI)

Persenyawaan in vitro (IVF)

Kitaran haid dan hormon yang mempengaruhi emosi wanita.

Contoh jadual kitaran haid, subur serta ovulasi.

Oleh : Dr. Tee Swi Peng,

Perunding Kesuburan

Metro IVF, Klang, Selangor